خطر به کارگیری سم پاش‌های بدون مجوز، کمتر از عقرب و پشه موذی آئدس نیست.
سعید جلائیان | شهرآرانیوز؛ در سال‌هایی نه‌چندان دور با شروع فصل گرما، سروکله‌شان در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر پیدا می‌شد. بیشتر آنها یک دوچرخه چینی یا موتور گازی داشتند که روی ترک آن یک خورجین حاوی دستگاه سم‌پاش و مقادیری سم بود. همین‌طور که راه می‌رفتند فریاد می‌زدند سم‌پاش، سم‌پاشی، سم‌پاش. اما در سال‌های اخیر با تخریب خانه‌های حیاط‌دار و ساخت مجتمع‌های مسکونی چندطبقه، دیگر این افراد مانند گذشته در معابر شهری تردد نمی‌کنند و تقریبا به فراموشی سپرده شده بودند.
اگر چه دیگر این سم‌پاش‌های دوره‌گرد را در خیابان‌ها و کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر نمی‌بینیم که کار اصلی‌شان مقابله با آفت درختان بود، اما در واقع شغل آنها منقرض نشده است، بلکه اتفاقا به کمک اینترنت گسترش یافته است. شاید به‌جرئت بتوان گفت تمام سم‌پاش‌های شهر به فضای‌مجازی رفته‌اند و با ترفند‌های تبلیغاتی مختلف به منظور از بین بردن کنه، ساس، سوسک و... به دنبال مشتری می‌گردند.
حتی برخلاف قدیم که بیشتر سم‌پاش‌ها میان‌سال و سالمند بودند، امروز جوانان زیادی پا به این عرصه گذاشته‌اند و همین موضوع سبب شده تا برخی از آنها بدون تخصص و تجربه لازم باشند و با استفاده از سموم خطرناک، گاهی خسارت‌های جبران‌ناپذیری را به شهروندان وارد کنند. نمونه این خسارت‌ها هم در سال‌های اخیر کم نبوده است، فقط در سال گذشته طبق آمار پزشکی قانونی، سه مرد و یک زن به دلیل سم‌پاشی غیراصولی جان باخته‌اند. در سه ماهه نخست امسال نیز یک مرد مشهدی به همین دلیل جانش را از دست داد.
به دنبال سم‌پاش‌ها
این روز‌ها با شروع فصل گرما و از سویی پیدا شدن سر و کله پشه آئدس عامل بیماری تب دنگی در برخی نقاط کشور، خیلی‌ها به فکر سم‌پاشی خانه یا محل کار خود افتاده‌اند. معمولا افراد برای پیداکردن سم‌پاش‌ها به فضای مجازی و سایت‌های واسطه‌گر مراجعه می‌کنند. جایی که با یک جست‌وجوی ساده تنها در عرض چند ثانیه به ده‌ها و حتی صد‌ها آگهی سم‌پاشی برمی‌خوریم. بیشتر آگهی‌ها نکات مشترک زیادی با هم دارند. هیچ‌کدام در متن آگهی مزد کار خود را به صورت متری یا پروژه‌ای بیان نکرده‌اند، اما در تماس‌های تصادفی که با تعدادی از این افراد داشتیم، مبالغ مختلفی را اعلام کردند و برای یک آپارتمان ۶۰متری از یک‌میلیون تا حدود ۶ میلیون تومان قیمت دادند.
نابودی تضمینی حشرات حتی در اگو
برای پی بردن به روش‌های مرسوم سم‌پاشی سراغ آگهی‌های موجود در دیوار را می‌گیریم و جدیدترین آگهی را انتخاب می‌کنیم. فردی در متن آگهی‌اش نوشته بود «سم‌پاشی سوسک و ساس، کنه، کک، موریانه، پشه، مورچه، مگس و ... با استفاده از سم‌های ایرانی و خارجی موجود در بازار. با ضمانت صددرصدی. از بین بردن موجودات موذی مانند: موش، مار، مارمولک، عقرب، رتیل و... فقط در یک مرحله سم‌پاشی منازل برای بیماری (گال) سم‌پاشی منازل، باغات، ویلاها، رستوران‌ها، کافی‌شاپ، فست‌فود، ادارات و... با بیش از بیست‌سال سابقه.»
با آگهی‌دهنده تماس می‌گیریم. او ۲ میلیون تومان پول برای سم‌پاشی یک واحد مسکونی شصت متری طلب می‌کند و مدعی می‌شود که فرمول خاص خودش را دارد. سمی که دارد را خودش از چند مدل سم درست کرده است که آن را همراه با گاز پخش می‌کند. او معتقد است که روشش برای نابودی تمام حشرات و جانوران جواب می‌دهد. حتی تضمین می‌کند که تا شش ماه حشره‌ای در خانه پیدا نشود، حتی از اگو هم چیزی به خانه شما راه پیدا نمی‌کند. روش کار ما کاملا استاندارد است و فقط بعد از سم‌پاشی ۲۴ساعت نباید در منزل باشید.
سم‌پاشی بدون سم!
در میان ده‌ها آگهی سم‌پاشی برخی با پیشوند شرکت تبلیغ می‌کنند. هرچند ممکن است منطقه خود را در غرب شهر درج کرده باشند، اما می‌گویند که دفترشان در شمال شهر است. از میان این تبلیغات، یک آگهی توجه ما را به خود جلب می‌کند که نوشته «سم‌پاشی بدون استفاده از یک قطره سم و خدمات خشکاندن ریشه تمام نژاد‌ها بدون یک قطره سم و سم‌پاشی با کشف یک فرمول جدید.» تماس می‌گیریم. او هم می‌گوید بیش از بیست سال تجربه دارد. کار سم‌پاشی را بدون نیاز به جابه‌جایی و شست‌وشوی منزل انجام می‌دهد. کارش بدون بو و خطر است. باوجوداین قوی‌ترین سم‌پاشی ترکیبی اورجینال را با دستگاه اتومات انجام می‌دهد.
فرد سم‌پاش برای یک آپارتمان شصت متری ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان طلب می‌کند. پولی که می‌شود در دو قسط داد. این فرد می‌گوید: کاری که ما انجام می‌دهیم خیلی با دیگران متفاوت است. باید برای شما مهم این باشد که حشرات ریشه‌ای از بین بروند. در همین سایت‌ها افرادی هستند که با ۲۰۰هزارتومان می‌آیند و منزل شما را مثلا سم‌پاشی می‌کنند. ما حتی حشراتی را که از اگو وارد منزل می‌شوند نابود می‌کنیم. ما از سمی استفاده می‌کنیم که تضمینی است. البته ما نه سم می‌زنیم، نه مثل برخی از قرص برنج استفاده می‌کنیم. وقتی حضوری رسیدیم به طور کامل روش کارمان را توضیح می‌دهیم. حتی پانصد قراردادی را که در مشهد داشته‌ایم، به شما نشان می‌دهیم، با هر کدام که خواستید تماس بگیرید.
انگشت‌شماری شرکت‌های سم‌پاشی
از صفحات سم‌پاشی در سایت‌های واسطه‌گر خارج می‌شویم و به‌سراغ مدیرعامل یکی از شرکت‌های انگشت‌شمار دارای مجوز قانونی از معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد می‌رویم.
مدیر عامل این شرکت از سال ۱۳۹۲وارد این حوزه شده و از سال ۱۳۹۸اقدام به تأسیس یک شرکت و دریافت مجوز کرده است. شرکتی که امروز در آن ۱۰ نفر به‌طور مستقیم و هفت نفر غیرمستقیم و پاره‌وقت فعالیت می‌کنند.
امین عیدی در پاسخ به این سؤال که چرا مانند صد‌ها نفر دیگر بدون مجوز کارش را پیش نمی‌برد، می‌گوید: مسائل متعددی ما را به‌سمت ثبت شرکت و دریافت مجوز قانونی برد. اولین موضوع جلب اعتماد مشتریانم بود و مهم‌تر از آن، اگر خدایی نکرده روزی اتفاقی رخ داد با داشتن مجوز قانونی بتوانم پاسخگو باشم.
دومین موضوع بستن قرارداد با مکان‌های اداری و دولتی بود. برای بستن قرارداد با بسیاری از ادارات، مراکز دولتی، نهاد‌ها و شرکت‌ها باید شرکتی با مجوز قانونی داشت. دلایل دیگری هم بود که باعث شد اقدام به دریافت مجوز کنیم، البته دریافت مجوز ساده بود و ما خیلی زود موفق به این‌کار شدیم.
وی با اشاره به افرادی که در فضای مجازی ادعای داشتن تخصص از بین بردن آفات را دارند، ادامه می‌دهد: یکی از معضلات اصلی ما فروشگاه‌های سم است. متأسفانه برخی از مالکان این فروشگاه‌ها خود کار سم‌پاشی را نیز انجام می‌دهند. علاوه بر خود این افراد، شاگردان آنها نیز پس از یک یا دو سال کار تصور می‌کنند دیگر همه چیز سموم را می‌دانند و استاد شده‌اند. آنها با درج آگهی در سایت‌های واسطه‌گر به دنبال مشتری می‌گردند. برای نمونه یکی از مشتریان ما که صاحب یک رستوران بود به سراغ یکی از همین افراد رفته بود. او ۱۰ میلیون تومان پول هم پرداخت کرده بود، اما این فرد فقط یک‌بار برای سم‌پاشی رفته بود که نتیجه هم نداشت. این فرد پس از یک‌بار سم‌پاشی دیگر پاسخگوی صاحب رستوران نبود.
عیدی اضافه می‌کند: ما به‌طور دوره‌ای با مراکز بهداشت جلساتی داریم و همواره از آنها درخواست می‌کنیم که روی این افراد و فعالیتی که دارند نظارت بیشتری داشته باشند. البته خوشبختانه در سال‌های اخیر نظارت‌های بهداشت بسیار جدی و تأثیرگذار بوده است. تا جایی که من اطلاع دارم حتی برخی شرکت‌هایی که دارای مجوز بودند به دلیل رعایت‌نکردن اصول بهداشتی یا استفاده از سموم غیرمجاز یا داشتن شاکی خصوصی نتوانستند مجوز خود را تمدید کنند. اثبات این ادعای من هم کاهش چشمگیر تعداد شرکت‌های دارای مجوز از بهداشت است. در سال‌های اخیر ۲۱شرکت از تعداد مجوزدار‌ها کم شده است. البته برخی از این شرکت‌ها احتمالا خود منحل شده‌اند یا دیگر تمدید نکرده‌اند.
تفاوت قیمتی نداریم
وی درباره تفاوت تعرفه شرکت‌های دارای مجوز با سم‌پاشانی که در فضای مجازی فعالیت دارند می‌گوید: هرکسی می‌تواند با تلفن همراه خود آگهی ثبت کند که دارای تخصص سم‌پاشی است و هر قیمتی که بخواهد درج کند. خود ما چند بار با افرادی که در آگهی زده بودند دارای مجوز قانونی هستند تماس گرفتیم. پرسیدیم مجوز دارید؟ همه گفتند بله، اما وقتی از این افراد خواستیم برای انعقاد قرارداد نیاز به تصویر یا کپی آن داریم همگی گفتند تاریخ مجوز آنها به اتمام رسیده است یا حتی تلفن را قطع کردند.
اینکه شهروندان ما به‌سراغ سم‌پاشان فضای مجازی می‌روند تنها به دلیل اطلاع‌نداشتن است. اتفاقا تعرفه‌های شرکت‌های دارای مجوز با بیشتر این افراد نه‌تن‌ها تفاوتی ندارد، بلکه شاید کمتر هم باشد. بیشتر این افراد برای یک مرحله سم‌پاشی، چند میلیون تومان می‌گیرند در صورتی که برای نمونه اگر لازم باشد ما تا رفع آلودگی کامل در طول یک‌سال ۱۰۰ بار هم می‌رویم.
تنها ۹ شرکت در مشهد داریم
طبق فهرستی که مدیر سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد در اختیار ما قرار می‌دهد تنها دوازده شرکت ثبت شده و دارای مجوز در کلان‌شهر مشهد وجود دارد. از این میان، سه شرکت در بردسکن، گلبهار و کاشمر فعالیت دارند، یعنی تنها ۹ شرکت دارای مجوز سم‌پاشی در سرتاسر مشهد داریم.
مدیر سلامت محیط و کار دانشگاه علوم پزشکی مشهد درباره وضعیت شرکت‌های سم‌پاشی می‌گوید: طبق قانون و دستور مقام محترم قضایی، هر شخصی که بخواهد در این حیطه وارد بازار شود باید از معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی مشهد مجوز بگیرد. برای دریافت این مجوز فقط داشتن یک‌سری ملزومات مانند دفتر، ادوات و تجهیزات، نیروی انسانی به‌ویژه مسئول فنی با مدرک تحصیلی مهندسی بهداشت محیط نیاز است. شرایطی که اگر فرد داوطلب به دست آورد، مسئول فنی او در یک آزمون شرکت می‌کند و پس از قبولی مجوزی باعنوان شرکت‌های مبارزه با حشرات و جوندگان موذی در اماکن و مراکز خانگی برایشان صادر می‌شود.
دکتر فرشید وفا درباره نظارت‌ها روی این شرکت‌ها می‌گوید: همکاران ما به صورت دوره‌ای روی شرکت‌های دارای مجوز نظارت دارند. حتی اینکه چه تعداد سم‌پاشی کرده‌اند و از چه نوع سمی استفاده شده است. اگر شهروندی از این شرکت‌ها شکایتی بکند، مجوز او را لغو می‌کنیم. به همین خاطر هم شرکت‌ها مدام کم یا زیاد می‌شوند. اسامی شرکت‌هایی که دارای مجوز هستند نیز در سایت حوزه معاونت بهداشت دانشگاه در قسمت مدیریت سلامت و محیط کار وجود دارد و شهروندان می‌توانند آن را ببینند. البته ما این فهرست را برای سازمان‌های متولی مانند سازمان تبلیغات اسلامی و میراث فرهنگی که روی فضای‌مجازی نظارت دارند به همراه دستور معاون قضایی رئیس کل در امور اجتماعی و پیشگیری از جرم دادگستری خراسان رضوی ارسال کرده‌ایم.
وی ادامه می‌دهد: متأسفانه شهروندان ما از قانون و وضعیت شرکت‌های سم‌پاشی و فعالیت افراد سودجو اطلاعی ندارند، خیلی ضروری است که رسانه‌ها به این موضوع ورود و به‌طور گسترده اطلاع‌رسانی کنند تا خدایی نکرده شاهد حوادث تلخی که در سال‌های گذشته تجربه کردیم نباشیم. درخواست ما از شهروندان این است که پس از دیدن مجوز شرکت با آن قرارداد ببندند. ما اطمینان داریم که شرکت‌های دارای مجوز از سمومی که طبق کنوانسیون‌های بین‌المللی مانند کنوانسیون استکهلم و رتردام منع مصرف دارند، استفاده نمی‌کنند.
وفا می‌گوید: متأسفانه گاهی سم‌پاش‌های غیرمجاز از سم‌های غیرمجاز و به‌ویژه از قرص ممنوعه برنج استفاده می‌کنند که تبعات فراوانی به همراه دارد. ضمن اینکه هر نوع آفت و حشره‌ای نیازمند سم خاص خودش است و شرکت‌های دارای مجوز می‌دانند از چه سم خاصی برای آن حشره استفاده کنند. حتی ممکن است چندبار فرایند سم‌پاشی را انجام دهند و اگر حادثه و اتفاقی رخ داد، شرکت و مرکز بهداشت منطقه باید پاسخگوی آن باشد.
وی درباره مدت زمان صدور مجوز‌ها بیان می‌کند: براساس دستورالعمل حداقل زمان صدور مجوز یک ماه است، آزمون به صورت دوره‌ای برگزار می‌شود که به تعداد مخاطب ارتباطی ندارد. اگر ضوابط محل و تجهیزات تکمیل باشد یک ماهه مجوز صادر می‌کنیم.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
